TSUE rozstrzygnął kwestię stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej dla celów VAT
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej dnia 7 kwietnia 2022 r. wydał wyrok w sprawie C-333/20 (Berlin Chemie A. Menarini SRL – Administraţia Fiscală pentru Contribuabili Mijlocii Bucureşti – Direcţia Generală Regională a Finanţelor Publice Bucureşti), w którym rozstrzygnął kwestię stałego miejsca prowadzenia działalności (dalej: SMPDG).
Spór dotyczył problemu czy spółka z siedzibą w Niemczech, prowadząca w Rumunii sprzedaż produktów farmaceutycznych, która zawarła ze spółką zależną (mającą siedzibę w Rumunii), umowę marketingowo-reklamową, na podstawie, której spółka rumuńska zobowiązana była do aktywnego promowania produktów spółki niemieckiej, posiada SMPDG w Rumunii.
W omawianej sprawie spółka rumuńska wystawiała dla spółki niemieckiej faktury za świadczone usługi bez VAT, przyjmując, że miejscem świadczenia tych usług były Niemcy. Jednak w wyniku kontroli podatkowej organy skarbowe uznały, że usługi świadczone na rzecz spółki niemieckiej powinny podlegać opodatkowaniu VAT w Rumunii, gdyż w tym państwie znajduje się SMPDG spółki niemieckiej. Spółka rumuńska nie zgodziła się z rozstrzygnięciem organu podatkowego, w związku z czym wniosła skargę do sądu krajowego. Sąd powziął wątpliwości w niniejszej sprawie i wystąpił do TSUE w sprawie rozstrzygnięcia kwestii stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej przez spółkę niemiecką w Rumunii.
W wydanym wyroku Trybunał potwierdził swoje orzecznictwo, z którego wynika, że posiadanie spółki zależnej w innym Państwie Członkowskim nie jest równoznaczne z posiadaniem SMPDG w Państwie Członkowskim spółki zależnej. Oznacza to, że kwalifikacja stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej nie może opierać się tylko na istnieniu powiązań pomiędzy podmiotami.
Ponadto, wskazał że choć dla wykształcenia się SMPDG nie jest konieczne posiadanie własnych zasobów ludzkich i technicznych w danym państwie, to dla uznania, że zasoby te mogą stanowić SMPDG konieczne jest uprawnienie do dysponowania tymi zasobami w taki sposób, jak gdyby było one własnym zapleczem usługobiorcy, na przykład na podstawie umów o świadczenie usług lub najmu, na mocy których dane zaplecze pozostawałoby do dyspozycji podatnika i które to umowy nie podlegałyby rozwiązaniu w krótkim czasie.
Najważniejsze w kontekście analizowanej sprawy okazało się ustalenie, czy potencjalnie stanowiąca SMDPG struktura w zakresie zaplecza personalnego i technicznego w Rumunii, jest wystarczająca by umożliwić mu odbiór i wykorzystywanie usług świadczonych na własne potrzeby.
Przy czym, jak zwrócił uwagę Trybunał, należy odróżnić usługi świadczone przez spółkę rumuńską na rzecz spółki niemieckiej od towarów, które ta ostatnia sprzedaje i dostarcza w Rumunii. Jak wskazał bowiem Trybunał są to odrębne od siebie czynności: świadczenie usług i dostawa towarów, które podlegają różnym systemom VAT.
Trybunał zauważył, że spółka rumuńska choć świadczyła m.in. usługi marketingowe związane ze sprzedażą, to nie uczestniczyła bezpośrednio w sprzedaży i w dostawie produktów spółki niemieckiej ani nie zaciągała zobowiązań wobec podmiotów trzecich w imieniu tej ostatniej spółki.
W ten sposób Trybunał doszedł do wniosku, że spółka niemiecka nie będzie posiadać w Rumunii SMPDG, ponieważ nie ma w tym państwie członkowskim struktury pozwalającej jej na odbiór w tym państwie przez spółkę rumuńską usług i wykorzystywanie ich do celów prowadzonej działalności gospodarczej polegającej na sprzedaży i dostawie produktów farmaceutycznych (ocena zaistnienia okoliczności faktycznych, o których wspomina TSUE, należy oczywiście do sądu odsyłającego).
W ocenie TSUE w analizowanej sprawie usługi reklamowe, marketingowe i reprezentacyjne świadczone przez spółkę rumuńską są jedynie odbierane przez spółkę niemiecką, która wykorzystuje swoje zasoby ludzkie i techniczne w Niemczech do zawierania i wykonywania umów sprzedaży z dystrybutorami produktów w Rumunii.
Trybunał podsumował swoje stanowisko stwierdzeniem, iż spółka mająca siedzibę w jednym państwie członkowskim nie ma stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w innym państwie członkowskim ze względu na to, iż posiada tam spółkę zależną, która na podstawie umów udostępnia jej zaplecze techniczne i personalne, za pomocą których świadczy ona, na zasadach wyłączności, usługi marketingowe, regulacyjne, reklamowe i reprezentacji, mogące mieć bezpośredni wpływ na wielkość sprzedaży.
Komentowany wyrok prezentuje racjonalne i konsekwentne podejście Trybunału w zakresie określania SMPDG w VAT. Trybunał podtrzymał i rozwinął swoją linią orzeczniczą zaprezentowaną wcześniej m.in. w wyroku z 16 października 2014 r., Welmory (C‑605/12), z 7 maja 2020 r., Dong Yang Electronics, (C‑547/18), z 3 czerwca 2021 r. Titanium (C-931/19). Pojęcie SMPDG z rozporządzenia wykonawczego (UE) nr 282/2011 jest nieostre i dlatego niezachwiane podejście TSUE, który zawęża stosowanie nieostrej definicji SMPDG, powinno pozytywnie wpłynąć na pewność rozliczeń VAT podatników przy transgranicznym świadczeniu usług.
