Zbycie przez osobę fizyczną nieruchomości wykorzystywanej do działalności gospodarczej podlega VAT (wyrok TSUE z 11 lipca 2024 r. w sprawie C-182/23 Makowit)
Omawiana sprawa dotyczyła osoby fizycznej – rolnika, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, prowadzącego działalność w zakresie produkcji mleka. Podatnik ten nabywał działki gruntowe celem powiększenia gospodarstwa, przy czym nabycie to nie podlegało opodatkowaniu VAT.
Na skutek decyzji wojewody własność części działek gruntowych, na których znajduje się gospodarstwo podatnika została przeniesiona na rzecz Skarbu Państwa w celu realizacji inwestycji drogowej. Jednocześnie wojewoda wszczął postępowanie w celu ustalenia wysokości odszkodowania należnego podatnikowi z tego tytułu.
W związku z tym podatnik wystąpił z wnioskiem o wydanie interpretacji podatkowej stojąc na stanowisku, że w zakresie omawianej transakcji nie można go uznać za podatnika VAT, z czym nie zgodził się jednak Dyrektor KIS.
Sprawa trafiła przed NSA, który zdecydował się skierować pytanie prejudycjalne do TSUE. NSA zauważył, iż, z jednej strony, wywłaszczane działki stanowiły składnik gospodarstwa rolnego podatnika (tj. były wykorzystywane do działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o VAT). Z drugiej strony, NSA przywołał orzeczenie TSUE w sprawie C‑180/10 i C‑181/10 Słaby, Kuć z którego wynika, że osoba fizyczna zbywająca grunt jest uznawana za podatnika VAT, jeśli podejmuje aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, podczas gdy w niniejszej sprawie takie okoliczności nie miały miejsca (przeciwnie, podatnik został pozbawiony nieruchomości przymusowo).
Rozpatrując pytanie NSA, TSUE zauważył, iż zbywca działa w charakterze podatnika VAT, zasadniczo, wówczas, gdy czyni to w ramach swej działalności gospodarczej. W związku z tym, jeśli wywłaszczane działki były wykorzystywane do jego działalności gospodarczej (w tym przypadku rolniczej), to należy uznać go za podatnika VAT w tym zakresie. Nie ma przy tym znaczenia okoliczność, że zbywca nie podejmował aktywnych działań dotyczących obrotu nieruchomościami.
W omawianym wyroku TSUE słusznie zdystansował się od orzeczenia w sprawie C‑180/10 i C‑181/10 Słaby, Kuć, które odnosiło się do innego stanu faktycznego (tj. zbywania gruntów po ich wyłączeniu z produkcji rolnej). Z kolei w omawianym przypadku na moment dostawy nieruchomość miała być częścią gospodarstwa rolnego wykorzystywaną do prowadzenia działalności gospodarczej.
Pomimo, iż omawiany wyrok dotyczy specyficznej transakcji dostawy (tj. w trybie wywłaszczenia), wnioski przedstawione przez TSUE mogą mieć o wiele szersze znaczenie. Opierając się na stanowisku TSUE można argumentować, iż zbycie majątku wykorzystywanego do działalności gospodarczej w rozumieniu VAT powoduje, że zbywca działa w charakterze podatnika VAT, również w przypadku „zwykłych” dostaw (tj. dokonywanych z woli podatnika a nie tylko w trybie wywłaszczenia).