Podatek minimalny w Polsce
Zbliża się termin składania deklaracji podatkowych w których po raz pierwszy należy uwzględnić regulacje dotyczące polskiego podatku minimalnego. W związku z tym chcielibyśmy przypomnieć na czym polega i kogo dotyczy polski podatek minimalny.
Podatek minimalny obowiązuje w Polsce od roku 2024. Wprowadzenie tej regulacji miało na celu zapewnienie, że wszystkie przedsiębiorstwa, niezależnie od ich struktury, dochodowości czy rentowności, będą uczestniczyć w finansowaniu wydatków publicznych.
Podatek minimalny to forma opodatkowania, która obejmuje przedsiębiorstwa spełniające określone kryteria, takie jak wysokie przychody przy jednoczesnej niskiej efektywnej stawce podatkowej. Jego głównym celem jest zapobieganie sytuacjom, w których przedsiębiorstwa generują znaczne przychody, ale płacą niewielkie podatki z powodu wysokich kosztów operacyjnych, korzystania z ulg podatkowych lub innych mechanizmów obniżających zobowiązania podatkowe. Mechanizm ten ma także ograniczać praktyki agresywnej optymalizacji podatkowej i wspierać równe szanse konkurencyjne na rynku.
Jak działa podatek minimalny?
Podatek minimalny jest naliczany, gdy efektywna stawka podatkowa przedsiębiorstwa spada poniżej określonego poziomu. Mechanizm ten opiera się na analizie relacji między przychodami a podatkami zapłaconymi przez przedsiębiorstwo. W przypadku gdy przedsiębiorstwo osiąga wysokie przychody, ale jej efektywna stawka podatkowa jest niższa niż próg wyznaczony w przepisach, konieczne jest uiszczenie dodatkowego podatku minimalnego.
Zasady te obejmują także mechanizm wyboru podstawy opodatkowania, co umożliwia przedsiębiorcom dostosowanie kalkulacji podatkowej do ich specyficznej sytuacji finansowej. Dodatkowo, w przypadku podmiotów prowadzących działalność międzynarodową, szczególną uwagę przykłada się do kosztów transakcji z podmiotami powiązanymi oraz transakcji z rajami podatkowymi, aby ograniczyć nadużycia podatkowe.
Okres obowiązywania i zasady stosowania
Podatek minimalny po raz pierwszy należy wykazać w deklaracji za rok podatkowy rozpoczynający się 1 stycznia 2024. W przypadku przedsiębiorstw, których rok podatkowy nie pokrywa się z rokiem kalendarzowym, nowe przepisy stosuje się od pierwszego pełnego roku podatkowego rozpoczynającego się po 1 stycznia 2024 roku.
Podatek minimalny jest naliczany na podstawie wyników finansowych za cały rok podatkowy i ma charakter roczny. Oznacza to, że uwzględniać go w swoich rozliczeniach podatkowych w terminie składania rocznej deklaracji podatkowej.
W zakresie podatku minimalnego istnieją szczególne zasady dotyczą przedsiębiorstw rozpoczynających działalność, które są zwolnione z podatku minimalnego w pierwszym roku podatkowym oraz dwóch kolejnych latach. Wyjątki te mają na celu wspieranie rozwoju nowych przedsiębiorstw, które mogą potrzebować czasu na osiągnięcie rentowności.
Dodatkowo przepisy umożliwiają wybór jednego z dwóch sposobów obliczania podstawy opodatkowania, co pozwala przedsiębiorcom dostosować mechanizm do specyfiki ich działalności. Wyjątki sektorowe, takie jak zwolnienia dla branży energetycznej czy transportowej, również zostały wprowadzone w celu zapewnienia sprawiedliwości w opodatkowaniu.
Kogo dotyczy podatek minimalny?
Podatkowi minimalnemu podlegają polscy rezydenci podatkowi, nierezydenci prowadzący działalność poprzez położony w Polsce zagraniczny zakład oraz podatkowe grupy kapitałowe, które w danym roku podatkowym:
1. Poniosły stratę ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych; albo
2. Osiągnęły udział dochodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych w przychodach innych niż z zysków kapitałowych w wysokości nie większej niż 2%.
Przy obliczaniu wskazanej straty oraz udziału dochodów w przychodach nie bierze się pod uwagę kilku kategorii kosztów. W szczególności nie uwzględnia się kosztów związanych z nabyciem, wytworzeniem lub ulepszeniem środków trwałych, a także kosztów użytkowania środków trwałych na podstawie umowy leasingu, pod warunkiem, że odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający. Ponadto wyłączeniu podlega wzrost kosztów uzyskania przychodów wynikający z zakupu energii elektrycznej, cieplnej lub gazu przewodowego. W kalkulacji nie uwzględnia się również zapłaconego podatku akcyzowego, podatku od sprzedaży detalicznej oraz podatku od gier. Dodatkowo wyłączeniu podlega 20% kosztów uzyskania przychodów związanych z kosztami pracowniczymi, o których mowa w art. 15 ust. 4g-4h ustawy o CIT.
Podatkowi minimalnemu podlegają podmioty prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które:
1. Osiągają przychody roczne przekraczające 2 miliony euro.
2. Wykazują niską rentowność, określoną w przepisach jako poniżej 1% efektywnej stawki podatkowej obliczonej od całkowitych przychodów.
3. Działają w Polsce jako rezydenci podatkowi lub prowadzą tu działalność poprzez zakład, jeśli nie mają rezydencji podatkowej w kraju.
Podstawa i stawka opodatkowania
Podatek minimalny opiera się na jednej z dwóch podstaw: sumie określonych kosztów oraz kwocie przychodów. W pierwszym przypadku uwzględnia się 1,5% przychodów z działalności, powiększone o określone koszty związane z usługami niematerialnymi, kosztami finansowania dłużnego na rzecz podmiotów powiązanych i innymi wydatkami przekraczającymi ustalone limity. W drugim przypadku podstawą jest 3% wartości przychodów z działalności operacyjnej. Podatek wynosi 10% wybranej podstawy, co pozwala przedsiębiorcom na wybór korzystniejszego sposobu rozliczenia.
Kto nie podlega opodatkowaniu podatkiem minimalnym?
Opodatkowaniu podatkiem minimalnym nie podlegają m.in.:
• Podatnicy opodatkowani estońskim CIT;
• Przedsiębiorcy będący stroną umowy o współdziałanie;
• Przedsiębiorstwo, które niedawno rozpoczęły działalność – w roku podatkowym rozpoczęcia działalności i w dwóch kolejnych latach podatkowych;
• Podatnicy, których przychody spadły o co najmniej 30% w stosunku do roku poprzedniego;
• Mali podatnicy;
• Przedsiębiorstwo, których udziałowcami są wyłącznie osoby fizyczne, a sam podatnik nie posiada więcej niż 5% udziałów w kapitale innych podmiotów;
• Podmioty inwestujące w badania i rozwój, pod warunkiem spełnienia określonych progów wydatków na te cele;
• Przedsiębiorstwa działające w sektorach wyłączonych z opodatkowania, takich jak transport lotniczy, żegluga morska czy sektor energetyczny, o ile spełniają dodatkowe kryteria wyłączenia.
Jak przygotować się do sporządzenia deklaracji za rok 2024?
Przedsiębiorstwa powinny przede wszystkim zweryfikować swoje wyniki finansowe, analizując rentowność netto oraz efektywną stawkę podatkową w stosunku do całkowitych przychodów. Kluczowym krokiem jest ustalenie, czy roczne przychody przekraczają próg 2 milionów euro. Analiza powinna również obejmować koszty operacyjne oraz strukturę wydatków, w tym związanych z inwestycjami w badania i rozwój, które mogą stanowić podstawę do wyłączenia z podatku minimalnego.
Podsumowanie
Podatek minimalny to istotna nowość w polskim systemie podatkowym, mająca na celu zwiększenie sprawiedliwości opodatkowania. Nowe przepisy nakładają na przedsiębiorców dodatkowe obowiązki, ale jednocześnie tworzą mechanizmy wspierające inwestycje w innowacje oraz rozwój. Odpowiednie przygotowanie, analiza finansowa i współpraca z ekspertami pozwolą przedsiębiorstwom skutecznie dostosować się do zmieniających się warunków i wykorzystać nowe regulacje jako szansę na rozwój.