Odroczenie płatności podatku jako pomoc publiczna?
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 15 lutego 2022 r. (sygn.: III FSK 4761/21) stanął na stanowisku, że w okresie pandemii COVID-19 udzielenie przedsiębiorcy (spółce prawa handlowego) odroczenia płatności podatku należy uznać za pomoc publiczną.
Sprawa, którą zajmował się NSA miała następujący stan faktyczny. Spółka wystąpiła do Naczelnika Urzędu Skarbowego o odroczenie terminu zapłaty zaległości z tytułu zaliczki na podatek dochodowy od osób prawnych oraz o odstąpienie od ustalenia opłaty prolongacyjnej. Naczelnik udzielił zgody na odroczenie, jednakże zaznaczając, że odroczenie stanowi pomoc publiczną (de minimis). Z decyzją Naczelnika nie zgodziła się spółka i wniosła odwołanie do Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie, który utrzymał decyzję Naczelnika w mocy. Dyrektor Izby Administracji Skarbowej wskazał m.in., że ulga stanowi przywilej dla Spółki, która umożliwiła uregulowanie zobowiązania w innym terminie bez jednocześnie naliczonej opłaty prolongacyjnej. Ponadto zaznaczono, że pomoc została przyznana przez państwo ma charakter selektywny i wpływa na konkurencję na rynku.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił tę decyzję, uzasadniając, że nie uwzględniono w ocenie wniosku nadzwyczajnych okoliczności jakimi był stan epidemii COVID-19 oraz jego wpływ na gospodarkę.
Wyrokowi WSA w skardze kasacyjnej zarzucono naruszenie przepisów postępowania w zakresie nie uznania ulgi udzielonej spółce za pomoc publiczną, wadliwej oceny treści wniosku o pomoc, do którego Spółka dołączyła formularz przedstawiany do ubiegania się o pomoc de minimis. Ponadto organ związany był podstawą prawną wskazaną we wniosku na podstawie art. 167 § 1 Ordynacji Podatkowej, a WSA zajął stanowisko sprzeczne z przywołanym wyżej przepisem. Natomiast w zakresie naruszenia prawa materialnego zarzucono błędną wykładnię m.in. art. 107 i 108 TFUE.
Art. 107 TFUE określa, że każda pomoc przy wykorzystaniu zasobów państwowych wpływająca na wymianę handlową między państwami członkowskimi, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym, jeżeli zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji. Ponadto przepis ten zawiera wyjątki od zakazu przyznawania pomocy publicznej. Natomiast art. 108 TFUE odnosi się do współpracy Komisji Europejskiej i Państw Członkowskich w zakresie przyznawania pomocy publicznej.
Zdaniem NSA skarga kasacyjna Dyrektora Izby Administracji Skarbowej zasługiwała na uwzględnienie. NSA rozstrzygnął problem czy udzielona pomoc jest optymalizacją poboru należności czy jest to pomoc publiczna mająca na celu zmniejszenie skutków pandemii COVID-19 dla przedsiębiorców.
W orzeczeniu wskazano, że zaistnienie pomocy publicznej oparte jest na czterech kryteriach. Po pierwsze wsparcie musi być udzielone przez państwo, bądź ze środków państwowych. Po drugie przedsiębiorca uzyskuje korzystniejsze od oferowanych na rynku przysporzenie. Po trzecie wsparcie to ma charakter selektywny, co oznacza, że jest skierowane do określonego przedsiębiorcy. Po czwarte wsparcie takie ma wpływ na konkurencyjność na wolnym rynku.
Ad. 1 NSA uznał odroczenie zapłaty zaliczki na podatek dochodowy od osób prawnych jako pomoc pochodzącą ze środków publicznych, ponieważ państwo rezygnuje z terminowego wpływu do budżetu.
Ad. 2 Spółka otrzymała korzyść w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE. Na gruncie tego przepisu korzyść to każda korzyść gospodarcza, której nie można otrzymać bez interwencji państwa na wolnym rynku. Zwolnienie podatkowe też może być uznane za korzyść, która występuje za każdym razem, gdy poprawie ulega sytuacja finansowa przedsiębiorcy przy udziale państwa.
Ad. 3 Wsparcie udzielone spółce ma charakter selektywny, ponieważ odroczeniem terminu płatności nie byli objęci wszyscy przedsiębiorcy. Selektywność ta związana jest z granicami uznania administracyjnego przy wydawaniu decyzji. Co prawda ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych oparte są na przepisach, to jednak użycie zwrotów niedookreślonych pozostawia organom administracji pole do uznaniowego wydania decyzji.
Ad. 4 NSA stanął na stanowisku, że udzielone wsparcie miało wpływ na konkurencyjność, ponieważ pandemia COVID-19 nie jest zjawiskiem lokalnym a jej skutki dotykają wszystkie sektory gospodarki. Zatem, ulga przyznana Spółce wpływa na konkurencyjność, ponieważ przedsiębiorca prowadzi działalność na otwartym rynku, jednak nie wszyscy przedsiębiorcy występują o ulgę w spłacie zobowiązań oraz nie wszyscy, którzy o nią wystąpili otrzymali taką pomoc.
Zdaniem NSA ocena okoliczności wskazuje na udzielenie Spółce pomocy publicznej, poprzez spełnienie opisanych wyżej kryteriów. Mając powyższe na względzie udzielenie spółce prawa handlowego odroczenia terminu zapłaty należności podatkowych należy kwalifikować jako pomoc publiczną.
