Zmiany w polskiej fundacji rodzinnej
Polska fundacja rodzinna to instytucja prawna, która została wprowadzona w nasz system prawny w 2023 roku. Jej głównym celem jest zarządzanie majątkiem rodzinnym w sposób uporządkowany, zapewniający ochronę i sukcesję międzypokoleniową. Fundacja rodzinna pozwala na przeniesienie własności majątku na odrębną osobowość prawną, co eliminuje ryzyko jego rozdrobnienia lub utraty w wyniku konfliktów spadkowych. Jest to rozwiązanie kierowane przede wszystkim do przedsiębiorców rodzinnych oraz osób zamożnych, które chcą zabezpieczyć majątek przed nieprzewidzianymi zdarzeniami losowymi.
Zalety i atrakcyjność fundacji rodzinnej
Fundacja rodzinna to atrakcyjne narzędzie do zarządzania majątkiem. Dzięki podatkowej neutralności wewnętrznej fundacja nie płaci obecnie podatku dochodowego od zysków uzyskiwanych z zarządzania majątkiem, np. jego inwestowania. Wyjątkiem są czynności zabronione ustawą, które podlegają opodatkowaniu w wysokości 25%. Taka struktura pozwala efektywnie pomnażać majątek.
Jednym z głównych celów fundacji jest możliwość wypłaty świadczeń beneficjentom. Pozwala to na przekazywanie korzyści płynących z majątku, np. osobom najbliższym, bez konieczności dzielenia jego własności. Fundator określa w statucie zasady i warunki takich wypłat. Dzięki temu można dopasować sposób działania fundacji do potrzeb rodziny. Przykładowo, fundacja może zapewniać stabilne dochody członkom rodziny lub wspierać ich w realizacji szczególnych potrzeb. W ten sposób instytucja ta nie tylko zabezpiecza interesy rodziny, ale także pozwala na kontynuowanie wartości i tradycji w długiej perspektywie.
Świadczenia wypłacane beneficjentom są opodatkowane preferencyjnie. W przypadku najbliższych krewnych podatek w wysokości 15% (CIT) płaci fundacja. Dalsi krewni muszą dodatkowo odprowadzić PIT w stawce 10% lub 15%.
Beneficjenci mogą otrzymywać różne formy wsparcia, np. regularne wypłaty pieniężne lub możliwość użytkowania nieruchomości. Ważne jest jednak, aby majątek fundacji był wykorzystywany zgodnie z przepisami prawa oraz jej statutem. W przeciwnym razie mogą zostać nałożone dodatkowe obciążenia podatkowe. Fundacja rodzinna ułatwia również długoterminowe planowanie sukcesji, eliminując konieczność podziału majątku przy każdej zmianie pokoleniowej.
Fundacje rodzinne w innych krajach – polska odpowiedź na potrzeby rynkowe
Fundacje rodzinne od lat funkcjonują w krajach takich jak Niemcy, Austria czy Liechtenstein. Stanowią one sprawdzone narzędzie zarządzania majątkiem i sukcesji międzypokoleniowej. Polska fundacja rodzinna miała być odpowiedzią na te zagraniczne rozwiązania, dostosowaną do lokalnych realiów prawnych i podatkowych. Jej wprowadzenie miało za zadanie wzmocnienie konkurencyjności Polski jako miejsca sprzyjającego rozwojowi przedsiębiorczości rodzinnej.
Fundacja rodzinna „na pokolenia” i wprowadzone zmiany
Ideą fundacji rodzinnej było stworzenie rozwiązania trwałego i stabilnego, które mogłoby służyć rodzinom przez wiele pokoleń. Niestety, już wkrótce po jej wprowadzeniu pojawiły się propozycje zmian legislacyjnych, które wzbudziły pewne obawy co do stabilności tej instytucji.
Propozycje zmian w przepisach
Najważniejsze zmiany, jakie zaproponowano, obejmują wprowadzenie:
1. Opodatkowania sprzedaży majątku przez fundację rodzinną
Wprowadzenie 19% podatku dochodowego od sprzedaży majątku wniesionego do fundacji przez fundatora, beneficjenta lub podmioty powiązane, jeśli sprzedaż nastąpi przed upływem 15 lat od nabycia majątku przez fundację.
Po upływie tego okresu sprzedaż majątku będzie zwolniona z opodatkowania.
2. Rozszerzenia podstawy opodatkowania daniną solidarnościową
Świadczenia wypłacane beneficjentom fundacji rodzinnych będą wliczane do ich dochodu, co może skutkować objęciem ich 4% daniną solidarnościową, jeśli całkowity dochód beneficjenta przekroczy 1 mln zł rocznie.
3. Opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej
Dochody fundacji rodzinnych pochodzące z udziałów w podmiotach transparentnych podatkowo będą traktowane tak samo, jak dochody innych form działalności gospodarczej, co oznacza konieczność opłacania podatku dochodowego.
4. Ograniczenia działalności gospodarczej fundacji rodzinnych
Doprecyzowanie przepisów dotyczących zakresu działalności gospodarczej, którą fundacja rodzinna może prowadzić.
Wprowadzenie mechanizmu sankcyjnego – fundacja prowadząca działalność wykraczającą poza dozwolony zakres może zostać rozwiązana przez sąd.
5. Obowiązków sprawozdawcze
Zwiększenie obowiązków sprawozdawczych fundacji rodzinnych w celu podniesienia przejrzystości ich funkcjonowania oraz lepszego monitorowania przepływów finansowych.
6. Obowiązków i opodatkowania w zakresie CFC
Wprowadzenie raportowania dochodów uzyskiwanych przez zagraniczne jednostki kontrolowane (CFC) fundacji, które będą podlegały opodatkowaniu w Polsce.
Ocena proponowanych zmian
Kierunek proponowanych zmian budzi poważne zastrzeżenia, zwłaszcza że są one rozważane wkrótce po wprowadzeniu fundacji rodzinnej do polskiego systemu prawnego. Tak szybkie modyfikacje mogą podważać zaufanie do stabilności prawa, które jest kluczowe dla decyzji o skorzystaniu z tej instytucji. Ponadto, zmiany te znacząco zmniejszają atrakcyjność fundacji rodzinnej jako narzędzia do efektywnego zarządzania majątkiem i planowania sukcesji. Propozycje dotyczące opodatkowania sprzedaży majątku, rozszerzenia zakresu daniny solidarnościowej oraz objęcia dodatkowym podatkiem dochodów z podmiotów transparentnych podatkowo mogą zniechęcać potencjalnych fundatorów. W efekcie, polska fundacja rodzinna może stać się mniej konkurencyjna w porównaniu do zagranicznych rozwiązań, które cieszą się większą stabilnością prawną i przewidywalnością regulacyjną. Popularne fundacje rodzinne w Niemczech, Austrii czy Liechtensteinie oferują przedsiębiorcom rodzinnym bardziej korzystne warunki, co może prowadzić do odpływu kapitału za granicę.
Konsultacje i przyszłość fundacji rodzinnej
Obecnie propozycje zmian są przedmiotem konsultacji, a ich ostateczny kształt pozostaje niepewny. Wprowadzenie zmian w obecnym kształcie mogą wpłynąć na decyzje osób planujących skorzystanie z tego narzędzia. Zmiany te mają na celu zrównoważenie celów fundacji rodzinnych jako narzędzia do sukcesji majątku z interesem publicznym, szczególnie w kontekście unikania opodatkowania. Nie mniej jednak w przypadku wejścia ich w życie spowodują one znaczący spadek atrakcyjności fundacji rodzinnej w porównaniu do obecnego jej kształtu, jednakże dalej może ona być dobrym sposobem na zabezpieczenie i pomnażanie majątku.
Fundacja rodzinna jest rozwiązaniem, które może przynieść wiele korzyści w zakresie ochrony i zarządzania majątkiem. Jednakże, żeby polska fundacja rodzinna mogła te zadania wypełniać konieczna jest stabilność i pewność jej instytucji. Tak szybko proponowane zmiany legislacyjne, bo w okresie roku od jej wprowadzenia zmiany, podważają obecnie zaufanie do niej i jej trwałości „na pokolenia”.