Sprzedaż towarów po cenach promocyjnych – konsekwencje VAT
Powszechną formą akcji promocyjnych jest sprzedaż towarów po cenach promocyjnych. Zdarza się, że ustalona cena promocyjna danego towaru jest znacznie niższa od ceny jego nabycia i wartości rynkowej, i ma charakter wyłącznie symboliczny (wynosi np. 1 zł).
Konsekwencje sprzedaży po promocyjnych cenach na gruncie VAT znacząco różnią się od tych związanych z nieodpłatnym przekazaniem towaru. Zgodnie z art. 7 ust. 1 i 2 ustawy o VAT[1] opodatkowaniu VAT podlegają odpłatne dostawy towarów jak i te nieodpłatne, przy spełnieniu warunków przewidzianych przepisami. Zasady ustalania podstawy opodatkowania dla tych dostaw są jednak inne. Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania VAT odpłatnej dostawy towarów jest wszystko, co stanowi zapłatę. Natomiast, w myśl art. 29a ust. 2 ustawy o VAT podstawą opodatkowania nieodpłatnie wydanych towarów jest cena nabycia tych towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia – koszt wytworzenia, określony w momencie dostawy towarów. Nie ulega zatem wątpliwości, że sprzedaż po promocyjnej cenie (tj. symbolicznej w stosunku do ceny regularnej) jest korzystniejsza podatkowo od nieodpłatnego przekazania towaru – VAT należny nalicza się od tego, co stanowi zapłatę (a więc od promocyjnej kwoty), a nie od rzeczywistej wartości towaru (ceny nabycia lub kosztu wytworzenia).
Po stronie podatników organizujących akcje promocyjne powinno pojawić się zatem pytanie, czy i kiedy odpłatny charakter transakcji sprzedaży towarów po promocyjnych cenach może zostać zakwestionowany przez organy podatkowe, w następstwie czego wydanie towarów zostanie uznane za nieodpłatne przekazanie.
Z jednej strony przepisy ustawy o VAT nie ograniczają podatnika w swobodzie ustalania ceny. Oznacza to, że co do zasady, możliwa jest sprzedaż po cenie niższej (nawet znacznie) niż rzeczywista wartość danego towaru. Jedynie w ściśle określonych przypadkach i pod warunkiem istnienia między stronami transakcji powiązań, organom podatkowym, zgodnie z art. 32 ustawy o VAT, przysługuje prawo do określenia podstawy opodatkowania według wartości rynkowej.
Również zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym przez organy podatkowe w indywidualnych interpretacjach podatkowych, przykładowo z 19 maja 2022 r. sygn. 0114-KDIP4-2.4012.143.2022.1.WH oraz z 11 marca 2022 r. sygn. 0111-KDIB3-1.4012.1083.2021.2.KO, podatnik ma prawo swobodnie układać swoje interesy tak, aby działalność gospodarcza była dla niego opłacalna pod względem ekonomicznym, w tym stosując znaczne upusty cenowe, jeśli jest to w jego uznaniu zasadne dla osiągnięcia tego celu.
Z drugiej strony należy mieć na względzie obowiązującą w przepisach ustawy o VAT tzw. klauzulę nadużycia prawa. Przez nadużycie prawa, zgodnie z art. 5 ust. 5 ustawy o VAT rozumie się sytuację, w której podatnik w sposób sprzeczny z celem przepisu osiąga korzyść podatkową w ramach transakcji, która została podjęta głównie lub wyłącznie w celu osiągnięcia korzyści podatkowej. Zgodnie z art. 5 ust. 4 ustawy o VAT, w przypadku wystąpienia nadużycia prawa dokonane czynności opodatkowane wywołują jedynie takie skutki podatkowe, jakie miałyby miejsce, gdyby nie doszło do nadużycia prawa.
Należy zatem zauważyć, że za nadużycie prawa może w szczególności zostać uznana sytuacja, w której odpłatność za towary sprzedawane w ramach akcji promocyjnej zostaje ustanowiona wyłącznie po to, aby osiągnąć korzyść podatkową, w szczególności, gdy rzeczywistym celem realizowanej akcji promocyjnej nie sprzedaż towaru, lecz jego nieodpłatne przekazanie (tj. darowizna). Jako przesłanka przemawiająca za powyższym może zostać uznana przykładowo wysokość ceny sprzedaży towaru. Kluczowe dla podatników powinno być zatem ustalenie takiej ceny sprzedaży, aby ewentualna „pozorność” odpłatności została wyeliminowana, co w praktyce może jednak nastręczać wiele trudności.
Na uwagę zasługuje również to, że w przypadkach, w które są uznawane za nadużycie prawa, podatnikom nie przysługuje prawo do skorzystania z mocy ochronnej wynikającej z uzyskanej indywidualnej interpretacji indywidualnej[2]. Przed przystąpieniem do organizacji akcji promocyjnej warto zatem przeanalizować wszystkie związane z jej realizacją konsekwencje także te podatkowe. Promocja i reklama, które są głównym celem akcji promocyjnych mogą realizowane przecież w różnych formach, a przede wszystkich w takich, które nie narażają organizatora na ryzyka podatkowe.
[1] Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
[2] Art. 14na § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa.
