Przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej
W przypadku szybkiego rozwoju działalności gospodarczej, oprócz zysku wzrasta także ryzyko zakresu odpowiedzialności, jaką ponosi przedsiębiorca. Należy wtedy rozważyć podjęcie odpowiednich działań, które pozwolą na zabezpieczenie interesów przedsiębiorcy przed ewentualnymi niepowodzeniami biznesowymi.
Działalność prowadzona w formie jednoosobowej działalności gospodarczej determinuje ponoszenie przez przedsiębiorcę pełnej i nieograniczonej odpowiedzialności za zobowiązania, które zostały zaciągnięte w ramach działalności. Czy odpowiedzialność z tego tytułu można ograniczyć? Podjęcie decyzji o przekształceniu może rozwiązać powyższe problemy – należy jednak dokonać wcześniejszej dogłębnej analizy skutków prawno-podatkowych w celu uniknięcia problemów w przyszłości.
Przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej może nastąpić na przykład poprzez:
- przekształcenie w jednoosobową spółkę z o.o.,
- wniesienia jednoosobowej działalności do nowej spółki – sp. z o.o. lub np. spółki komandytowej.
W przypadku jednoosobowej spółki z o.o. wskazać należy jednak na pewną pozorność korzyści związanej z ograniczeniem odpowiedzialności – jedyny wspólnik, co do zasady zostaje powołany na jedynego członka zarządu, a tym samym w dalszym ciągu ponosi pełną i nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Członek zarządu może się z tej odpowiedzialności zwolnić tylko wtedy, gdy udowodni, że w odpowiednim czasie złożył wniosek o ogłoszenie upadłości spółki albo jeśli wykaże, że niezłożenie wniosku nastąpiło bez jego winy.
Ordynacja podatkowa reguluje także, że w przypadku przekształcenia spółka z o.o. będzie odpowiadać solidarnie długi związane z prowadzoną działalnością̨ gospodarczą przez 3 lata, licząc od dnia przekształcenia. Problemem dla przedsiębiorców może być także podwójne opodatkowanie spółek z o.o. – zarówno na poziomie samej spółki, jak i na poziomie wypłaty zysku do wspólników. Podatek dochodowy po stronie spółki może wynosić 19% lub 9% – w zależności od wielu czynników. Podatek po stronie wspólników to kolejne 19%.
Wspólnik spółki z o.o. będzie zobowiązany także do zapłaty składki zdrowotnej. Składka zdrowotna jest obliczana od podstawy stanowiącej kwotę przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego przez GUS za IV kwartał roku poprzedniego i w 2023 r. wynosi 626,93 zł.
Alternatywą jest wniesienie prowadzonej JDG aportem do nowej spółki – spółki z o.o., w której wspólnikiem jest więcej niż jedna osoba, lub do spółki komandytowej, w której przedsiębiorca wnoszący wkład pełni funkcję komandytariusza. Co do zasady posiadane przez jednoosobowego przedsiębiorcę zezwolenia, koncesje i inne decyzje administracyjne nie przechodzą na spółkę, do której wnoszone jest przedsiębiorstwo.
Pierwotne wniesienie przedsiębiorstwa do spółki polega na wniesieniu przez przedsiębiorcę aportu na pokrycie jego udziałów w kapitale zakładowym. Wniesienie wtórne odbywa się po powstaniu spółki, poprzez podwyższenie kapitału zakładowego. W zamian za aport przedsiębiorca otrzymuje udziały w kapitale zakładowym. Przy wniesieniu aportu do spółki z o.o. powinno się szczegółowo określić przedmiot tego wkładu oraz osobę wspólnika wnoszącego aport, jak również liczbę i wartość nominalną objętych w zamian udziałów.
Co do zasady transakcja taka jest neutralna podatkowo i nie podlega ona opodatkowaniu VAT. Na dzień wniesienia aportu nie powstaje także obowiązek podatkowy w podatku dochodowym, który może nastąpić przy sprzedaży udziałów.
W przypadku komandytariusza wnoszenie wkładów w postaci niepieniężnej (aport) wymaga, by umowa spółki komandytowej określała przedmiot tego świadczenia, jego wartości oraz osobę komandytariusza. Spółka, do której wniesiono aport, odpowiada solidarnie ze wspólnikiem wnoszącym aport w postaci przedsiębiorstwa za zaległości związane z działalnością gospodarczą zbywcy, do dnia zbycia przedsiębiorstwa. Należy przeanalizować także kwestie związane z opodatkowaniem każdej z tych spółek w toku bieżącej działalności, a także koniecznością zapłaty składek ZUS przez wspólników.
Od 2021 roku spółka komandytowa stała się podatnikiem CIT co oznacza, że spółka komandytowa płaci podatek CIT w stawce 9% bądź 19%, a przy wypłacie zysków wspólnicy, zarówno komandytariusze, jak i komplementariusze płacą 19-procentowy podatek. Komplementariusz odliczyć od swojego podatku od wypłaty zysków podatek CIT zapłacony przez spółkę komandytową. W przypadku wypłaty zysku do komandytariusza, 50% tej kwoty zwolnione jest z opodatkowania, z zastrzeżeniem, że maksymalna kwota zwolnienia nie może przekroczyć 60 tys. zł. Należy jednak pamiętać o braku możliwości skorzystania z tego zwolnienia przez komandytariusza, który jest członkiem zarządu spółki z o.o. będącej komplementariuszem tej spółki komandytowej, posiada w takiej spółce z o.o. bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 5% udziałów lub jest podmiotem powiązanym (np. małżonkiem) z osobą będącą członkiem zarządu lub posiadającą co najmniej 5% udziałów w spółce z o.o. będącej komplementariuszem spółki komandytowej.
Powyższe rozważania wskazują, że podjęcie decyzji o przekształceniu powinno być poprzedzone dogłębną analizą prawno-podatkową w celu wyboru najkorzystniejszego modelu działalności. Ograniczenie odpowiedzialności jednoosobowego przedsiębiorcy – tak istotne z punktu widzenia prowadzonej działalności gospodarczej – może jednak wiązać się ze zwiększeniem obciążeń publicznoprawnych, do zapłaty których będzie zobowiązany przedsiębiorca.
