Przekazanie prezentu do prenumeraty nie stanowi nieodpłatnej dostawy towarów (darowizny) – wyrok TSUE z 5 października 2023 r. w sprawie C-505/22
Przedmiot sporu i stanowisko TSUE
Sprawa dotyczyła portugalskiej spółki (dalej: „Spółka”), która w ramach kampanii promocyjnych przy sprzedaży nowej prenumeraty czasopisma, oferowała prezent w postaci tabletu lub smartfonu. Prezent był wysyłany do klientów wraz z czasopismem po uiszczeniu pierwszej miesięcznej raty prenumeraty, której wysokość wynosiła tyle samo, co wysokość kolejnych rat. W przypadku rezygnacji z prenumeraty, klienci zatrzymywali prezent bez ponoszenia kary.
Portugalski organ podatkowy i celny (dalej: „Organ”) w wyniku kontroli podatkowej stwierdził, że faktury wystawiane przez Spółkę w związku nowymi prenumeratami wskazywały kwotę prenumeraty, do której zastosowano obniżoną stawkę VAT. Natomiast faktury te nie zawierały żadnego odniesienia do prezentów do prenumeraty. Zdaniem Organu przekazanie prezentu do prenumeraty stanowi dla celów VAT nieodpłatne przekazanie towaru, którego podstawę opodatkowania stanowi cena jego zakupu, a właściwą stawką VAT jest podstawowa stawka VAT.
Spółka nie zgodziła się ze stanowiskiem Organu. W ocenie Spółki wydawanie prezentów do prenumeraty nowym klientom nie stanowi nieodpłatnej dostawy towarów ze względu na brak zamiaru dokonywania czynności nieodpłatnie. W rzeczywistości, zdaniem Spółki, w omawianej sytuacji występuje świadczenie złożone, tj. przekazanie klientowi pakietu, który składa się ze świadczenia głównego – prenumeraty oraz elementy dodatkowego w postaci prezentu do tej prenumeraty, którego wartość zawarta jest w cenie prenumeraty czasopisma.
Spór trafił przed sąd krajowy, który powziął wątpliwość czy przedmiotowej sprawie przekazanie prezentu należy uznać, w szczególności, za:
- nieodpłatną dostawę, odrębną od transakcji związanej z prenumeratą czasopism, czy
- za część pakietu handlowego, na który składają się transakcja główna (prenumerata czasopisma) i transakcja dodatkowa (przekazanie prezentu), przy czym ta ostatnia jest uważana za odpłatną dostawę o charakterze pomocniczym w stosunku do prenumeraty czasopisma.
W ocenie TSUE przekazanie prezentu związane z wykupieniem prenumeraty czasopisma stanowi świadczenie pomocnicze w stosunku do świadczenia głównego polegającego na dostawie czasopism, wchodzące w zakres odpłatnej dostawy towarów i nie należy uważać go za oddzielną czynność w postaci nieodpłatnego przekazania towarów (przy czym ostatecznej weryfikacji w tym zakresie powinien dokonać sąd krajowy).
TSUE wskazał przekazywanie prezentów stanowi integralną część strategii handlowej Spółki a liczba prenumerat znacznie wzrasta, gdy towarzyszą im prezenty. Jednocześnie TSUE zwrócił uwagę, że przekazanie „gratisu” nowym prenumeratorom stanowi zachętę do wykupienia prenumeraty, a jego celem jest zwiększenie zysków Spółki. Zdaniem TSUE przekazanie prezentu nie ma zatem samodzielnego celu z punktu widzenia przeciętnego konsumenta, który zgadza się na opłacenie co najmniej jednego miesiąca prenumeraty, aby otrzymać wspomniany prezent. Ponadto TSUE zwrócił uwagę, że prezent do prenumeraty stworzył klientom jak najlepsze warunki korzystania z głównego świadczenia, tj. lektury czasopism, na które została wykupiona prenumerata, ponieważ tablet oraz smartfon umożliwiają, przykładowo, zapoznanie się z cyfrową wersją tych czasopism.
Konsekwencje wyroku TSUE dla polskich podatników
Kwestia poruszona w omawianym wyroku może mieć potencjalnie istotne konsekwencje także na gruncie polskiej praktyki, szczególnie w przypadku akcji promocyjnych, w ramach których do sprzedawanych towarów lub usług wydawane są „gratisy”. Uznanie, że takie upominki stanowią część świadczenia złożonego, a nie odrębne świadczenie będące nieodpłatną dostawą towarów powoduje, że VAT jest naliczany tylko od tego, co stanowi zapłatę należną od nabywcy. W przypadku natomiast uznania, że gratis stanowi świadczenie odrębne będące nieodpłatnym przekazaniem towaru, podstawą opodatkowania byłaby cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia – koszt wytworzenia, określone w momencie tej dostawy towarów.