Prowadzenie działalności w formie jednoosobowej działalności gospodarczej (JDG) a sukcesja
W myśl regulacji prawnych, wraz ze śmiercią jednoosobowego przedsiębiorcy – co do zasady – kończy się byt prawny prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa. Aby uniknąć likwidacji firmy wraz ze śmiercią właściciela, od listopada 2018 przedsiębiorcy prowadzący firmy w formie jednoosobowej działalności gospodarczej mają możliwość ustanowienia tzw. zarządcy sukcesyjnego. Sukcesja obejmuje również spółki cywilne, nie dotyczy natomiast spółek, w tym spółek osobowych.
Czym jest zarząd sukcesyjny?
Zarząd sukcesyjny jest przejawem tymczasowego kierowania przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy, umożliwiając podjęcie decyzji o jego dalszych losach. Wykonuje go zarządca sukcesyjny wskazany przez przedsiębiorcę za jego życia albo powołany po jego śmierci przez uprawnione do tego osoby. Zarząd sukcesyjny może trwać do czasu zakończenia formalności spadkowych po zmarłym przedsiębiorcy, ale nie dłużej niż 2 lata od dnia jego śmierci.
W przypadku ustanowienia zarządcy sukcesyjnego za życia, przedsiębiorca wskazuje osobę, którą uważa za kompetentną, do prowadzenia przedsiębiorstwa po jego śmierci, co daje przedsiębiorcy czas na przekazanie jej odpowiedniej wiedzy. Przedsiębiorca może ustanowić przyszłym zarządcą sukcesyjnym ustanowionego już prokurenta.
Jak ustanowić zarządcę sukcesyjnego?
Aby ustanowić zarządcę sukcesyjnego zgodnie z ustawą niezbędne jest:
- powołanie zarządcy sukcesyjnego przez przedsiębiorcę;
- wyrażenie zgody osoby powołanej na zarządcę sukcesyjnego na pełnienie tej funkcji;
- dokonanie wpisu do CEIDG zarządcy sukcesyjnego.
Powołanie zarządcy sukcesyjnego oraz zgoda osoby powołanej powinno zostać złożone w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Po dotrzymaniu tych formalności należy dokonać zmiany w CEIDG – można tego dokonać przez Internet w rejestrze CEIDG, składając formularz CEIDG-ZS. Oświadczeń przedsiębiorcy i zarządcy nie trzeba dostarczać do urzędu ani przesyłać do CEIDG, ponieważ składa się oświadczenie o ich udzieleniu pod rygorem odpowiedzialności karnej.
Kto może ustanowić zarządcę sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy?
Zarządcę sukcesyjnego mogą powołać:
- małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku lub
- spadkobierca ustawowy, jeżeli nie ma testamentu albo
- spadkobierca testamentowy albo zapisobierca windykacyjny, jeżeli przedsiębiorca pozostawił testament.
Kto może zostać zarządcą sukcesyjnym?
Ustawodawca przewidział konkretne warunki, kto może zostać zarządcą sukcesyjnym. Osoba, która może pełnić tę funkcję to:
- osoba fizyczna (zarządcą nie może być osobą prawną);
- posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych (osoba, która uzyskała pełnoletność i nie jest ograniczona w prawach, np. ubezwłasnowolniona);
- wobec której nie orzeczono zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 373 ust. 1 ustawy z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe;
- wobec której nie orzeczono środka karnego albo środka zabezpieczającego w postaci zakazu prowadzenia określonej działalności gospodarczej, obejmującego działalność gospodarczą wykonywaną przez przedsiębiorcę lub działalność gospodarczą w zakresie zarządu majątkiem.
Czy można odwołać zarządcę sukcesyjnego?
Zarządcę sukcesyjnego może odwołać zarówno właściciel firmy, jak i z funkcji tej może zrezygnować sam zarządca. W tym celu należy złożyć drugiej stronie oświadczenie o odwołaniu / rezygnacji w formie pisemnej pod rygorem nieważności, a także zgłosić fakt odwołania do CEIDG.
Jakie są inne sposoby sukcesji jednoosobowej działalności gospodarczej?
Jednym ze sposobów jest zawarcie umowy sprzedaży jednoosobowego przedsiębiorstwa pomiędzy przedsiębiorcą, a członkiem jego rodziny, pełniącym rolę sukcesora (możliwe jest także dokonanie darowizny przedsiębiorstwa na jego rzecz).
Kolejnym rozwiązaniem jest przekształcenie formy prowadzonej działalności gospodarczej na spółkę kapitałową (np. jednoosobową spółkę z o. o.), co powoduje uniezależnienie się bytu prawnego przedsiębiorstwa od osoby przedsiębiorcy. Istnieje również możliwość przekształcenia jednoosobowej działalności w spółkę jawną poprzez wniesienie do niej aportem jednoosobowej działalności gospodarczej.
Decyzje te pociągają za sobą jednak skutki nie tylko prawne, ale także podatkowe. W naszej działalności wspieramy przedsiębiorców w transakcjach restrukturyzacyjnych, pomagając w wyborze odpowiedniej formy prowadzenia działalności zapewniającą zarówno płynną sukcesję przedsiębiorstwa, jak i korzystne rozliczenia podatkowe.
