Poduszki bezpieczeństwa cz. II – Interpretacje indywidualne

W dzisiejszym wpisie przybliżamy kolejny instrument, dzięki któremu podatnik może zapewnić sobie ochronę – indywidualną interpretację przepisów prawa podatkowego.

Kto może złożyć wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej?

Z wnioskiem o udzielenie interpretacji zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej może wystąpić „zainteresowany”. Jak wskazuje się w orzecznictwie (m.in. wyrok NSA sygn. akt II FSK 2685/17) zainteresowanym jest podmiot, który jest (lub będzie w przyszłości) bezpośrednio podmiotem praw i obowiązków prawnopodatkowych, wynikających ze zrealizowania się stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) przedstawionego we wniosku o wydanie interpretacji. Kluczowy jest zatem związek pomiędzy przedstawionym stanem faktycznym a podmiotem wnioskującym, odnoszący się do jego opodatkowania.

Z wnioskiem o wydanie interpretacji może wystąpić również dwóch lub więcej zainteresowanych, jeśli uczestniczą oni w tym samym stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym – udostępniono nawet specjalny wzór formularza do składania owego tzw. wniosku wspólnego.

Kiedy nie wydaje się interpretacji?

Zanim przejdziemy do opisu sytuacji, w których nie wydaje się interpretacji, należy odpowiedzieć na fundamentalne pytanie: kiedy w ogóle mamy szansę ją otrzymać? Otóż zgodnie z Ordynacją podatkową interpretacja indywidualna dotyczy przepisów prawa podatkowego. I już na tym etapie mogą pojawić się problemy – jak należy rozumieć owo pojęcie „przepisów prawa podatkowego”? Ta kwestia stanowi centrum sporów pomiędzy podatnikami a organami, dotyczących interpretacji przepisów MDR-owych (o których więcej w kolejnym wpisie).

Interpretacji indywidualnej nie otrzymamy, jeśli przedmiotem wniosku będą przepisy regulujące właściwość, uprawnienia i obowiązki organów podatkowych oraz mające na celu przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania. Interpretacji nie wydaje się również wtedy, gdy jakiekolwiek elementy stanu faktycznego są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej albo gdy w danym zakresie sprawa została rozstrzygnięta w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego albo w porozumieniu podatkowym.

Interpretacji nie otrzymamy także jeżeli przedstawiony przez nas stan faktyczny (zdarzenie przyszłe) były przedmiotem interpretacji . W takim przypadku wydaje się postanowienie, w którym wskazuje się oznaczenie interpretacji ogólnej, mającej zastosowanie do danego stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) i miejsce jej publikacji. Na takie postanowienie zainteresowany może złożyć zażalenie. Zaznaczyć należy, że zasada ta nie dotyczy objaśnień podatkowych, tj. w zakresie objętym objaśnieniami podatnicy mogą zwracać się do organów o wydanie interpretacji indywidualnych.

Interpretacji indywidualnych nie udziela się w zakresie objętym wiążącymi informacjami stawkowymi (więcej o tej instytucji mogą Państwo przeczytać tutaj: https://martinitax.pl/post-blog/czym-jest-wiazaca-informacja-stawkowa-wis-i-jak-ja-uzyskac/).

W drodze postanowienia odmawia się wydania interpretacji indywidualnej, jeśli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że dane elementy stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) mogą:

  • stanowić unikanie opodatkowania,
  • być przedmiotem decyzji wydanej z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści,
  • stanowić nadużycie prawa w rozumieniu ustawy o VAT.

W praktyce zdarza się także, że organy odmawiają wydania interpretacji na pytania wielowariantowe lub wielowątkowe.  Prowadzi to do zadawania  pytań podzielonych na odrębne zagadnienia.  Z drugiej strony należy pamiętać, że składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego, dlatego też zbyt daleko idące podzielenie stanu faktycznego może spotkać się z zarzutem niedochowania tego wymogu i co za tym idzie –  skutkować utratą ochrony płynącej z uzyskanej interpretacji indywidualnej.

Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe ograniczenia nie dziwi fakt, że w 2019 r. wydano jedynie 21 032 interpretacji indywidulanych, liczba postanowień o odmowie wszczęcia wynosiła 1 346, a liczba wniosków pozostawionych bez rozpatrzenia – 3 995 (przy 27 485 wszystkich rozstrzygnięć KIS)[1]. Dla porównania w roku 2015 wydano aż 37 710 interpretacji, 2 090 postanowień o odmowie wszczęcia postępowania oraz 4 501 postanowień o pozostawieniu wniosku bez rozpatrzenia[2]. Można zatem postawić tezę, że władze skarbowe starają się ograniczyć liczbę wydawanych interpretacji zarówno poprzez politykę odmów (np. ostatnio w sprawach MDR), jak i poprzez wprowadzanie ograniczeń prawnych.

[1] Informacja o działalności Krajowej Informacji Skarbowej w 2019 roku.

[2] Informacja z działalności Biur Krajowej Informacji Podatkowej za 2015 r.

Wniosek o udzielenie interpretacji indywidualnej

We wniosku należy szczegółowo przedstawić zaistniały stan faktyczny albo zdarzenie przyszłe, własne stanowisko dotyczące oceny owego stanu lub zdarzenia oraz – w przypadku ewentualnych skutków transgranicznych w podatkach dochodowych – wskazać dane nierezydentów, będących uczestnikami transakcji (m.in. państwo siedziby/miejsce zamieszkania). Wyczerpujące zaprezentowanie stanu faktycznego (albo zdarzenia przyszłego) jest kluczowe dla zaistnienia ochrony otrzymanej interpretacji – organy podatkowe podważają bowiem obowiązywanie waloru ochronnego interpretacji, jeśli zauważą nawet najmniejsze odchylenia stanu faktycznego przedstawionego w interpretacji od tego, który występuje w rzeczywistości u podatnika. Takie sytuacje miały miejsce m.in. w przypadku podawania przez podatników w opisie stanu faktycznego klasyfikacji statystycznej towaru i pytań o właściwą stawkę podatku VAT. Organy udzielały odpowiedzi w oparciu o podaną przez wnioskodawcę klasyfikację, zaznaczając przy tym, że nie weryfikowały jej prawidłowości. Podczas kontroli podważano zastosowaną przez podatnika statystykę, co pozbawiało posiadanej interpretacji waloru ochronnego.

Z opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego nie można jednak przesadzić – może bowiem dojść do sytuacji, w której ze względu na warunkowe, wielowariantowe, przykładowe i abstrakcyjne przedstawienie stanu/zdarzenia organ nie oceni jego skutków prawnopodatkowych (m.in. wyrok NSA sygn. akt II FSK 86/13).

Skoro organy mają tak wiele uwag do przedstawionego przez podatnika stanu faktycznego, to może lepiej po prostu doręczyć organom dokumenty i pozwolić im na dokonanie własnej oceny? Niestety nie jest to słuszne rozwiązanie – organy wskazują w takich sytuacjach, że nie prowadzą postępowania dowodowego. Podatnikom pozostaje zatem jak najdokładniejsze, samodzielne przedstawienie stanu faktycznego.

Zakres ochrony

Zastosowanie się do interpretacji indywidualnej nie może szkodzić wnioskodawcy (tzw. zasada nieszkodzenia). Czy to oznacza, że każda otrzymana interpretacja indywidualna, nawet taka, w której stanowisko wnioskodawcy jest uznane za nieprawidłowe, daje nam całkowitą ochronę? Oczywiście nie. Interpretacja będzie nas chronić, jeśli zastosujemy się do opisanego przez nas stanowiska, którego poprawność potwierdzi Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (lub samorządowe organy podatkowe). Jeśli natomiast organ wydający interpretację uzna nasze stanowisko za nieprawidłowe, to nie oznacza to automatycznie, że do takiego stanowiska musimy się zastosować. Podatnikowi przysługuje wtedy możliwość wniesienia skargi do sądu administracyjnego, opartej na zarzutach dopuszczenia się przez organ błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Interpretacja zmieniona przez sąd może być jednakże nieprzydatna po dwóch lub więcej latach postępowania sądowego, dlatego warto w takiej sytuacji rozważyć inne opcje.

Zapłata podatku

Zastosowanie się do interpretacji, która następnie została zmieniona/wygasła/nie została uwzględniona w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej, powoduje zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku, jeżeli zobowiązanie nie zostało prawidłowo wykonane w wyniku zastosowania się do tej interpretacji oraz jeśli skutki podatkowe związane ze zdarzeniem, będącym przedmiotem interpretacji, miały miejsce po opublikowaniu interpretacji ogólnej albo po doręczeniu interpretacji indywidualnej.

W przypadku rocznego rozliczenia podatków (np. CIT) zwolnienie dotyczy okresu do końca roku podatkowego, w którym opublikowano zmienioną interpretację ogólną, doręczono zmienioną interpretację indywidualną lub stwierdzono jej wygaśnięcie albo doręczono organowi podatkowemu odpis orzeczenia sądu administracyjnego uchylającego interpretację indywidualną ze stwierdzeniem jego prawomocności. W przypadku kwartalnego rozliczenia (np. VAT rozliczany kwartalnie) jest to odpowiednio okres do końca kwartału oraz kwartał następny, a dla miesięcznego rozliczenia – okres do końca miesiąca oraz miesiąc następny.

Wspomnieć należy również o przedstawionej zasadzie nieszkodzenia – jak wskazano m.in. w wyroku NSA sygn. II FSK 2493/16  w stosunku do podmiotu, który zastosował się do indywidualnej interpretacji przed jej zmianą (w określonych w przepisach sytuacjach) następuje nie tylko zwolnienie z obowiązku zapłaty odsetek, ale również wyłączenie odpowiedzialności karnej.

Interpretacje indywidualne – warto czy nie warto?

Biorąc pod uwagę „uwarunkowania techniczne” uzyskania interpretacji – opłata w wysokości 40 zł od każdego odrębnego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego oraz trzymiesięczny okres oczekiwania (w „normalnych”, nie-covidowych warunkach) – i dostępną w zamian ochronę trzeba stwierdzić, że jest to niezły pomysł, zwłaszcza w stosunku do transakcji wiążących się ze szczególnie wysokimi obciążeniami podatkowymi.  Warto więc przygotować solidny wniosek, zawierający wyczerpujący  opis stanu faktycznego i skuteczne argumenty przekonujące organy do naszej racji lub udać się do specjalisty, który zadba o wszystkie niezbędne detale.