Czy mediana to pewna rynkowość? Wyrok WSA w Białymstoku I SA/Bk 467/22
Obecnie co do zasady podatnicy zobowiązani do przygotowania dokumentacji cen transferowych muszą posiadać analizę porównawczą dla dokumentowanej transakcji. Jednak sama obecność takiej analizy nie zapewnia ochrony przed kwestionowaniem rynkowości cen w transakcjach wewnątrzgrupowych przez organy podatkowe. Przepisy prawa stawiają szereg wymagań, które muszą być spełnione przez takie analizy, a nawet przy ich spełnieniu mogą pojawić się wątpliwości co do interpretacji jej wyników.
Wytyczne OECD wskazują, że przedziałem rynkowym może być pełny przedział wyników uzyskanych w analizie porównawczej. Dopuszczają jednak sytuacje, w których mimo starannego doboru danych, mogą pojawić się niedoskonałości wpływające na porównywalność próby, wynikające m.in. z ograniczonej dostępności informacji na temat warunków transakcji. W odpowiedzi na te wątpliwości OECD zaleca wykorzystanie narzędzi statystycznych, takich jak przedział międzykwartylowy i percentyle, aby zwiększyć rzetelność i wiarygodność analizy.
W praktyce przygotowywania dokumentacji cen transferowych najczęściej wynik analizy wskazywany jest jako przedział międzykwartylowy skalkulowany dla najbardziej porównywalnych obserwacji wyselekcjonowanych w procesie. Organy podatkowe i celno-skarbowe w toku kontroli podejmują próby kwestionowania wartości przyjętych przez podatnika jako porównywalne, podejmując próby przyjęcia za porównywalną wyłącznie jednego punktu z tego przedziału – np. mediany.
Wyrokiem z dnia 28 grudnia 2022 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku (I SA/Bk 467/22) uchylił decyzję Naczelnika Urzędu Celno-Skarbowego kwestionującą poprawność przyjętej przez podatnika analizy porównawczej i przyjmującą w to miejsce własny benchmark sporządzony przez organ w oparciu o bazę danych ORBIS z wykorzystaniem mediany jako wartości rynkowej. Organy wszczęły także przeciwko spółce postępowanie karno-skarbowe w celu przerwania biegu przedawnienia.
Decyzja organu I instancji uchylona została przez organ II instancji, a finalnie do określenia dochodu spółki przyjęto medianę z przygotowanej przez nią analizy porównawczej. Spółka nie zaakceptowała decyzji organu i złożyła skargę do sądu administracyjnego twierdząc, że nie ma podstaw do arbitralnego stwierdzenia przez organ, że rynkowa wysokość narzutu jest jedynie medianą z analizy. Według spółki, za rynkowy poziom narzutu należy przyjąć wartości między kwartylem dolnym (Q1) a kwartylem górnym (Q3).
WSA w Białymstoku uznał za nieuzasadnione wszczęcie postępowania karnoskarbowego, a także stwierdził, że w trakcie kontroli i późniejszego postępowania organ miał trudności z wyliczeniem tej marży w prawidłowej wysokości i bardzo się w tych wyliczeniach różnił, a różnice te wskazują na trudności w sprawdzeniu prawidłowości ustalenia tej marży. Problemy organu w tym zakresie nie powinny obciążać podatnika, tak więc Sąd przyznał rację podatnikowi i umorzył postępowanie.
Wyrok ten wskazuje, że sam fakt osiągnięcia przez spółkę straty podatkowej nie jest jednoznaczny z niezachowaniem ceny transferowej w transakcjach z podmiotami powiązanymi. Co więcej, mediana nie zawsze musi być uznana za wynagrodzenie rynkowe – jest to istotne w szczególności podczas kontroli w zakresie cen transferowych w sytuacji, gdy organy arbitralnie próbują podważyć wyniki sporządzonej analizy porównawczej. Zgodnie z Wytycznymi OECD dopuszczalne jest przyjęcie pełnego przedziału lub przedziału międzykwartylowego.
